Historia kultu Maryjnego w Krasnobrodzie sięga roku 1640. W dniu Matki Bożej Śnieżnej – 5 sierpnia – miało miejsce pierwsze objawienie. Jakub Ruszczyk, mieszkaniec z pobliskiej wsi Szarowola, przy leśnym źródle zobaczył Matkę Bożą. W darze Jakub otrzymał łaskę zdrowia. Wieść o tym cudownym uzdrowieniu rozeszła się po całej okolicy. Bardzo wiele osób przybywało tutaj, a po modlitwie i napiciu się wody z cudownego źródełka odzyskiwało zdrowie. Jako dowód wdzięczności pozostawiali różne wota, dary ze złota i srebra. Wota zawieszano na figurze, przyczepiano do pobliskich drzew. Ktoś pozostawił mały obrazek Matki Boskiej. Jesienią 1648r miejsce to zostało zniszczone przez Kozaków Chmielnickiego. Jednak wiosną następnego roku w błocie, resztkach śniegu odnaleziono wspomniany obrazek w stanie nienaruszonym. Jakby jakaś siła broniła go przed zniszczeniem, rozmoczeniem. Uznano to za znak z niebios i zaczęto uznawać go za słynący łaskami. Wybudowano, więc przy źródle większą, drewnianą kapliczkę i obrazek umieszczono w centralnym miejscu. Były to czasy bardzo niespokojne dla Rzeczpospolitej.
W 1673 r. drewniany kościół został spalony przez oddział Tatarów i ponownie obrazek wyciągnięto ze zgliszcz w stanie nienaruszonym. Powołana komisja teologiczna uczonych z Akademii Zamojskiej w roku 1675 uznała te wydarzenia za niewytłumaczalne w sposób naturalny. Inaczej mówiąc uznano je za cuda.
Szczególnym wydarzeniem dla Krasnobrodzkiego Sanktuarium był rok 1690, w którym rozpoczęto budowę murowanego kościoła wraz z klasztorem wg projektu J.M. Linka – architekta i dowódcy twierdzy zamojskiej. Fundatorką kościoła była królowa Polski, Marysieńka Sobieska, żona Jana III Sobieskiego. Kościół został wybudowany jako wotum za odzyskane zdrowie. Konsekracja kościoła odbyła się w roku 1699. Do klasztoru sprowadzono OO. Dominikanów z Janowa Lubelskiego. Zakonnicy postarali się o wystrój świątyni. Byli gospodarzami tego miejsca do czasów upadku powstania styczniowego. Ukazem carskim zostali stąd wypędzeni. Od tego czasu gospodarzami tego miejsca są księża diecezjalni.
Słynący łaskami obrazek ma wymiary 9×14 cm. Przedstawia on Maryję w białej szacie w ogrodzie różanym. Maryja ma ręce skrzyżowane na piersi w geście modlitwy, a oczy zwrócone na Dzieciątko Jezus leżące na pieluszkach u Jej stóp. Boże Dziecię unosi dłoń w geście błogosławieństwa. Między tymi postaciami namalowany jest biały ptak, symbol Ducha Świętego, symbol modlitwy. Warto zwrócić uwagę, że jest to kompozycja wyjątkowa: zazwyczaj Maryja trzyma małego Jezusa na ręce lub na kolanach. Na tym obrazku są rozdzieleni, choć wyczuwa się głęboką więź łączącą Matkę i Syna. U dołu widnieje napis po łacinie, który w tłumaczeniu brzmi: “Dziecię piękniejsze od słońca, Dziewica jak słońce jaśniejąca. Oglądajcie na niebie i na ziemi Boga.”
Obrazek pochodzi z nieznanej drukarni i wykonany jest metodą metalorytniczą. Jest to drukarska kopia obrazu malowanego na desce przez Francesco Raiboliniego zwanego Francia z Bolonii (1430 – 1518). Ten obraz przechowywany jest w Pinakotece w Monachium. Historyczny obrazek Pani Roztocza, odpowiednio zabezpieczony umieszczony jest w prawym, górnym rogu kopii krasnobrodzkiego obrazka, wykonanej przez prof. T. Korpala z Krakowa w 1964r.
Potwierdzeniem cudowności i niezwykłości tego wizerunku był dekret Stolicy Apostolskiej pozwalający na koronację koronami papieskimi. Uroczystość ta zgromadziła w Krasnobrodzie tysiące ludzi i dnia 5 lipca 1965r korony nałożył Bp Piotr Kałwa ówczesny ordynariusz Diecezji Lubelskiej.
Przez ponad 360 lat Królowa Krasnobrodu obdarza łaskami pielgrzymów gromadzących się z całej Polski i spoza jej granic. Dzisiaj jest to główne Sanktuarium Diecejzji Zamojsko-Lubaczowskiej. Pielgrzymi w sposób szczególny czczą Matkę Bożą obchodząc na kolanach główny ołtarz, w którym znajduje się cudowny obraz.
WAŻNIEJSZE UROCZYSTOśCI RELIGIJNE:
- 31 maja NMP – Dzień Chorych,
- 1-2 lipca Matki Bożej Jagodnej
jest to największą uroczystość religijna, na którą przybywają corocznie tysiące pielgrzymów. Uroczystości religijne rozpoczynają się 1 lipca po południu, a głównym wydarzeniem tego dnia jest procesja nocna, która rozpoczyna się o godz. 21.00. Trasa procesji prowadzi Aleją Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny do Kaplicy Objawień na Wodzie, gdzie około północy odprawiana jest uroczysta msza św. W drugi dzień święta Matki Bożej Jagodnej główną uroczystością jest suma odpustowa odprawiana przy ołtarzu usytuowanym na placu przykościelnym. W czasie sumy odpustowej odbywa się procesja, którą obsługują osoby występujące w barwnych strojach ludowych. - 15 sierpnia Wniebowzięcie NMP – Matki Bożej Zielnej
- św. Rocha – niedziela po 15 sierpnia
odpust odbywa się zawsze w pierwszą niedzielę po 15 sierpnia. Uroczysta suma odpustowa odprawiana jest w Kaplicy św. Rocha. Kaplica ta położona jest w niezwykle urokliwym miejscu Doliny św. Rocha, otoczonej wzgórzami pokrytymi bukowo-jodłowym lasem. Niesamowite wrażenie sprawia widok tych wzgórz podczas odpustu, na których po same szczyty gromadzą się pielgrzymi przybyli na uroczystości odpustowe. - Matki Boskiej Różańcowej
Od 26 grudnia do 2 lutego we wszystkie niedziele i święta po każdej mszy św. odbywają się tradycyjne adoracje bożonarodzeniowe zwane “Jasełkami”. Prowadzą je mieszkańcy poszczególnych wiosek, stany, grupy religijne, młodzież i dzieci. W wielki czwartek o godz. 12.00 w nocy w miejscu objawień gromadzą się ludzie z całej okolicy i nabierają do pojemników wodę. Ma to związek z obrzędem Wielkiego Czwartku kiedy Chrystus obmywał nogi Apostołom.
Tradycja wytworzyła nabożeństwo dziękczynne po zebranych plonach, zwane “Dożynkami”. Mają one charakter ponadregionalny. Charakterystyczna jest barwna procesja w strojach ludowych.